Το Ευπαλίνειο όρυγμα, υδραγωγείο της αρχαίας πόλης της Σάμου, το οποίο ο Ηρόδοτος ονόμαζε «αμφίστομον όρυγμα», είναι μια σήραγγα μήκους 1.036μ. που ξεκινά από τη βόρεια πλαγιά του όρους Κάστρο και καταλήγει στη νότια.
Βρίσκεται 55μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και 180μ. κάτω από την κορυφή του βουνού, ενώ το πραγματικό όρυγμα έχει διαστάσεις 1,80x1,80μ., σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού. Μέσα στο όρυγμα, σε βάθος δύο έως εννέα μέτρων, βρίσκεται το κανάλι με τον αγωγό που μετέφερε το νερό στην πόλη.
Το Ευπαλίνειο όρυγμα έχει δύο φάσεις, την αρχαϊκή, με πολυγωνικό σύστημα και οξύκορφη απόληξη και τη ρωμαϊκή, στεγασμένη με καμάρα.
Ήταν έργο του μηχανικού Ευπαλίνου, γιού του Ναυστρόφου από τα Μέγαρα και χρονολογείται στα 550 πΧ, επί τυραννίας Πολυκράτους. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά έργα της αρχαιότητας, στην κατασκευή του οποίου, που κράτησε δέκα χρόνια, εργάστηκαν Λέσβιοι αιχμάλωτοι.
Με σκοπό την προβολή του μοναδικού αυτού αρχαίου μνημείου βρέθηκε στη Σάμο η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου και παρακολούθησε την παρουσίαση του πρότυπου έργου αποκατάστασης συντήρησης και ανάδειξης του Ευπαλίνειου Υδραγωγείου.
